Kościół pw. św. Ottona

11 grudnia 2023 roku przypada 150. rocznica poświęcenia kościoła pw. św. Ottona, który to ponad 75 lat temu został oddany do użytku Siostrom Klaryskom od Wieczystej Adoracji. Z tej okazji pragniemy przybliżyć nieco historię tej świątyni.

7 stycznia 1866 r. ks. F. Hubner odprawił w miejscu obecnej świątyni – gdzie wówczas stał barak, pierwszą Mszę św. dla katolików, a 12 grudnia 1866 r. doszło do utworzenia „gminy” parafialnej – dla katolików rozrzuconych po powiecie słupskim. Zwiększająca się liczba wiernych była motywacją do postarania się o wybudowanie prawdziwej świątyni. Kamień węgielny wmurował 23 lipca 1872 r. pierwszy proboszcz ks. Oskar Schoenborn, zaś 11 grudnia 1873 r. poświęcony został kościół – któremu nadano patrona św. Ottona z Bambergu. Poświęcenia dokonał ks. Robert Herzog z Berlina, delegat biskupa wrocławskiego.

W XIX w. parafia katolicka św. Ottona w Słupsku należała do diecezji wrocławskiej do 13 sierpnia 1920 r. pod zarządem Książęco-Biskupiej Delegatury Brandenburgii i Pomorza i od 1930 do 1945 r. znalazła się w nowopowstałej diecezji berlińskiej, w archiprezbiteracie koszalińskim.

Bardzo ważnym czynnikiem na rozwój Kościoła katolickiego na tym terenie mieli żołnierze wyzniania katolickiego stacjonujących w pomorskich garnizonach. Z tego m.in. powodu początkowo do Słupska dojeżdżał z Berlina ks. Koch, a po nim od 6 stycznia 1866 r. ks. Ferdynand Hubner. Po uzyskaniu zezwolenia władz państwowych, do Koszalina przybył na stałe pierwszy kapłan katolicki, ks. Aleksander Pfeiffer w dniu 27 stycznia 1852 r., który od tego roku sporadycznie odprawiał Mszę św. w Słupsku, a od 1864 r., regularnie raz w miesiącu. W XIX i XX w. do 1945 r. w słupskiej parafii św. Ottona było prowadzone duszpasterstwo w zróżnicowany sposób zależności od warunków politycznych, społeczno-gospodarczych, religijno-kościelnych, a również od postawy samych księży. W wielu wypadkach proboszczowie w Słupsku byli również powoływani na miejscowych duszpasterzy wojskowych w calu opieki duszpasterskiej nad żołnierzami katolickimi stacjonującymi w miejscowym garnizonie.

W 1864 r. ks. Edward Muller nabył w Słupsku mały nędzny domek wypełniony gliną, który służył za tymczasową kaplicę i mieszkanie dla przyszłego duszpasterza.

W 1867 r. nabyto działkę (nr 143 o wymiarach 62 ar 80 m2) pod budowę nowego kościoła i plebanii. W między czasie zbierano ofiary pieniężne na budowę przyszłego kościoła, np. urządzono specjalną kolektę diecezjalną; fundusze napływały od Związku św. Bonifacego (z Wrocławia, Kolonii, Trewiru, Munster, Paderborn, Linz) czy biskupa wrocławskiego a także od osób prywatnych. Znaczne sumy na budowę ofiarowała cesarzowa niemiecka Augusta i cesarzowa Austro-Węgier Elżbieta. Wsparcia udzielił także książęcy dwór saksoński. Wkrótce podjęto decyzję, by rozpocząć na wiosnę 1872 r. budowę nowego obiektu sakralnego za sprawą miejscowego duszpasterza ks. Schonborna na wzgórzu przy ówczesnej ul. Blumenstasse (obecnie: ul. Partyzantów). Tego rodzaju położenie miejsca wybudowania kościoła na wzgórzu należało do najpiękniejszych miejsc miasta. Początkowo biskup wrocławski zaproponował tytuł nowego kościoła słupskiego pod wezwaniem Serca Jezusowego, lecz potem poświęcono go św. Ottonowi. (z tego powodu w głównym ołtarzu znajdował się obraz NSJ).

Plan budowy kościoła opracował architekt S. Heitbrandt. W budowie wzięły udział liczne firmy budowlane ze Słupska i z terenu całych Niemiec. Po skończeniu pierwszych prac ziemnych, na wiosnę 1872 r. można było 22 lipca 1872 r. wmurować kamień węgielny. Mury kościelne wzniesiono jeszcze w 1872/1873 r. w dniu 16 lipca 1873 r. ukończono już wieżę kościelną (do kuli wieżowej – dar szewca Ernera wykonana przez Lindnera – włożono pergamin ze szczególnym napisem, a czubek wieży pokryto przez Bremera cyną; wieża do szpicy jest wysoka 34,27 m, na wieży zawieszono 3 dzwony ofiarowane przez cesarza i były odlane we Wrocławiu przez firmę Geittnera) i prace wykończeniowe trwały jeszcze w 1873 r. tak że właściwie świątynia była już gotowa jesienią 1873 r. i 11 grudnia 1873 r. została poświęcona patronowi Pomorza – św. Ottonowi przez delegata biskupiego z Berlina Roberta Herzoga przy udziale licznych księży i wiernych. Wzniesiono niewielki kościół według ówczesnej mody w stylu neogotyckim z sześcioboczną dzwonnicą i zakrystią po prawej stronie wschodniej części. Po wejściu z lewej strony od kruchty znajdowała się chrzcielnica, a po prawej stronie, schody na chór wsparty na drewnianych słupach z drewnianą balustradą. Strzelisty ołtarz główny jak i dwa boczne były bogato rzeźbione. Ambona znajdowała się po lewej stronie ołtarza. Ławki ustawiono w dwóch rzędach. Przy budowie pracowali ofiarnie słupscy rzemieślnicy – murarze, kamieniarze, ślusarze, kowale, szklarze i malarze. Ludwisarz W. Geiltner z Wrocławia odlał trzy dzwony. Chrzcielnicę wykonała firma J. Hoeptnera z Wrocławia, a organy wykonał F. Kienschart z Nowego Miasta na Górnym Śląsku. Podczas I wojny światowej zarekwirowano dzwony z kościoła św. Ottona. Piękne schody prowadzące od strony ul. Partyzantów były darem parafii z okazji 25. Rocznicy kapłaństwa ks. Gedigi w 1937 r. W ołtarzu głównym w bocznych niszach znajdowały się figury św. Ottona i św. Jadwigi Śląskiej, później zostały przeniesione na ściany boczne w prezbiterium.

Świątynia stanęła na miejscu słowiańskiego grodu. gdzie istniała kaplica pw. NMP). Erygowana kanoniczni 25 maja 1889 roku pierwsza katolicka tu parafia była ostoją dla Polaków pracujących w Rzeszy i katolików niemieckiego pochodzenia. Kolejnymi proboszczami parafii byli: ks. O. Schoenborn, ks. Lincke, ks. J. Hartmann, ks. B. Mangelsdorff, ks. K. Sauer, ks. A. Pojda ( za działalność patriotyczną, w tym wygłaszanie kazań w języku polskim i niemieckim, skierowany do obozu Mauthausen – Guzen, gdzie 25 maja 1942 r. zginął w komorze gazowej w Hertheim w Austrii) i ostatni proboszcz – ks. Paul Ernst Gediga – zamordowany w obozie Górna Grupa.

Na przestrzeni lat, na początku XX wieku, wnętrze kościoła ulegało zmianom, Na pierwotnie białych ścianach, powstały malowidła nad bocznymi ołtarzami (ołtarz Matki Bożej i ołtarz Świętej Rodziny). Jedno z malowideł przedstawiało najprawdopodobniej ukoronowanie NMP. Nad nimi wymalowano jeszcze korowód Świętych – czterech świętych z jednej strony i cztery święte z drugiej. Pomalowano także wnęki okien. Kiedy wiosną 1945 roku do miasta wkroczyła Armia Czerwona, w kościele utworzono więzienie dla więźniów niemieckich.

W 1946 roku kościół oddany został do dyspozycji Sióstr Franciszkanek Najświętszego Sakramentu (od 1970 roku, po zmianie nazywa – Sióstr Klarysek od Wieczystej Adoracji), które ostatecznie rozpoczęły swoją misję w Słupsku 14 stycznia 1947 roku. Mniszki zastały wnętrze świątyni w stylu neogotyckim z charakterystycznymi wieżyczkami, amboną i dwoma bocznymi ołtarzami. Do kościoła dobudowano klauzurową kaplicę z tronem eucharystycznym (od 23 stycznia 1947 roku trwa w tej świątyni adoracja Przenajświętszego Sakramentu).

W I połowie XX w., w bocznym ołtarzu umieszczono wizerunek Matki Bożej Nieustającej Pomocy przywieziony z Rzymu, gdzie został otarty o cudowny wizerunek MB w kościele oo. redemptorystów (obraz podarowała żona słupskiego kupca). 7 stycznia 1952 roku, gdy kapelanem był ks. Stanisław Galas rozpoczęto nowennę do Matki Bożej Nieustającej Pomocy, która gromadzi wiernych po dziś dzień w środowe wieczory. 11 grudnia 2018 roku, bp Krzysztof Włodarczyk poświęcił nowe korony dla Jezusa i Maryi, które wykonał Mariusz Drapikowski.

1965 rok – to kolejna renowacja kościoła – na nowych malowidłach pojawiło się godło franciszkańskie oraz usunięto wieżyczki z głównego ołtarza.

1971 rok – w wyniku reform Soboru Watykańskiego II, ustawiono nowy ołtarz (niestały), tak by kapłan mógł stać przodem do ludu.

6 marca 1973 roku przywieziono, zamówione dwa lata wcześniej, organy. Rozpoczęło się ich montowanie i strojenie piszczałek zakończone w kwietniu. 5 października 1973 roku (w roku stulecie kościoła)poświęcono nowozamotowane organy. Mszy św. przewodniczył i poświęcenia dokonał bp I. Jeż. Odbył się także uroczysty koncert. Fundatorem organów był Stanisław Grabowiecki.

W 1979 roku w kościele dokonano gruntownego remontu, a w sierpniu 1980 roku położono marmurową posadzkę. W kolejnych latach również dokonywano różnych renowacji. Powrócono także do pierwotnego stanu ścian, tj. jednolitego, jasnego, koloru. W prezbiterium umieszczono – na prośbę bp. Czesława Domina – obraz Jezusa Miłosiernego i św. Michała Archanioła namalowane przez s. M. Goretti.

W uroczystość św. Klary z Asyżu – szczególnej Patronki Sióstr Klarysek od Wieczystej Adoracji – 11 sierpnia 2003 roku, bp Marian Gołębiewski, ówczesny ordynariusz diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, dokonał uroczystej konsekracji świątyni pw. św. Ottona.

21 marca 1915 roku w kościele pw. św. Ottona ochrzczony został Bronisław Kostkowski – późniejszy alumn Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku, męczennik II wojny światowej, ogłoszony błogosławionym 13 czerwca 1999 roku przez św. Jana Pawła II. 13 czerwca 2000 roku poświęcono pamiątkową tablicę w przedsionku świątyni.